بررسی جامع و دقیق اتصالات رزوه‌ای یا دنده ای (Threaded Fittings)
اتصالات رزوه‌ای یا دنده‌ای (Threaded Fittings) به دلیل سهولت نصب و هزینه پایین، در برخی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، این روش معایب متعددی دارد که می‌تواند عملکرد سیستم را در بلندمدت تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه، ابتدا با نحوه ایجاد اتصال و سازوکار اتصالات رزوه ای آشنا خواهیم شد و سپس مشکلات اصلی این روش بررسی خواهد شد.
نحوه ایجاد اتصالات رزوه‌ای (Threaded Fittings)
ایجاد اتصالات رزوه‌ای فرآیندی است که در آن انتهای لوله‌ها و اتصالات با استفاده از ابزارهای مخصوص، رزوه‌کاری می‌شوند تا امکان اتصال مکانیکی بین قطعات فراهم شود. این روش به دلیل سادگی و عدم نیاز به تجهیزات پیچیده، در پروژه‌های مختلف لوله‌کشی کاربرد دارد. مراحل ایجاد اتصالات رزوه‌ای به شرح زیر است:
انتخاب ابزار و تجهیزات مناسب
برای ایجاد رزوه‌های دقیق و باکیفیت، انتخاب ابزار مناسب بسیار مهم است:
- دستگاه حدیده دستی یا برقی: برای رزوه‌کاری ابتدا و انتهای لوله استفاده می‌شود.
- روغن یا مایع روان‌کننده: برای کاهش اصطکاک و جلوگیری از آسیب به لوله و قالب استفاده می‌شود.
آماده‌سازی لوله‌ها
قبل از رزوه‌کاری، لوله‌ها باید به‌درستی آماده شوند:
- برش دقیق لوله: انتهای لوله باید به‌صورت صاف و عمود بر محور لوله بریده شود تا رزوه‌ها به‌طور یکنواخت ایجاد شوند.
- تمیزکاری سطح لوله: هرگونه زنگ‌زدگی، رنگ، یا آلودگی باید از سطح لوله پاک شود.
- پخ زدن انتهای لوله: لبه لوله با استفاده از ابزار برقو زدن کمی زاویه‌دار می‌شود تا قالب رزوه‌زن راحت‌تر وارد شود.
نصب و اتصال قطعات
پس از رزوه‌کاری، جهت آب بندی صحیح اتصال فلز به فلز دو لوله رزوه شده ، از روش های ذیل استفاده می گردد :
- استفاده از نوار تفلون به تنهایی
- استفاده از کنف و نوار تفلن
- استفاده از تفلون مایع
- استفاده از کنف و خمیر کنف
مزایای اتصالات رزوه‌ای
سهولت نصب و اجرا
- نصب اتصالات رزوه‌ای به ابزارهای پیچیده یا تخصص فنی بالا نیاز ندارد.
هزینه اولیه پایین
- هزینه نصب این نوع اتصالات در مقایسه با برخی روش‌های پیشرفته‌تر مانند جوشکاری کمتر است.
قابلیت تعویض و تعمیر آسان
- در صورت خرابی یا نیاز به تعویض، قطعات رزوه‌ای به‌راحتی باز و جایگزین می‌شوند.
مشکلات اصلی اتصالات رزوه‌ای
نشتی و کاهش دوام در طولانی‌مدت
- شل شدن رزوه‌ها: در اثر ارتعاشات یا تغییرات دما، اتصالات ممکن است شل شوند و عملکرد سیستم را مختل کنند.
مقاومت پایین در برابر فشار و دما
- ضعف در سیستم‌های پرفشار: این نوع اتصالات برای سیستم‌هایی با فشار بالا مناسب نیستند
- کاهش مقاومت در دماهای بالا: حرارت می‌تواند باعث انبساط و تغییر شکل رزوه‌ها شود که این امر نشتی و خرابی را تشدید می‌کند.
ایجاد نقاط ضعف ساختاری در لوله‌ها
- کاهش ضخامت دیواره لوله: فرآیند رزوه‌کاری باعث کاهش ضخامت دیواره لوله‌ها می‌شود که نقاط ضعف ساختاری ایجاد می‌کند.
مشکلات ناشی از خوردگی و زنگ‌زدگی
- رسوب‌گذاری در محل اتصالات: تجمع رسوبات در رزوه‌ها می‌تواند باعث انسداد و کاهش کارایی سیستم شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به آن که بر اساس استانداردهایی چون استاندارد ASME ، API و … رنج استفاده از اتصالات دنده ای محدود به سایز های پایین بوده و با اجرای رزوه روی لوله ضخامت جداره لوله کاهش پیدا کرده و نیاز به استفاده از لوله هایی با ضخامت جداره بالاتر در سایزهای یکسان وجود دارد، عموما استفاده از این روش اتصال در لوله کشی رو به کاهش بوده و روش های نوین در حال جایگزینی می باشند.
