سیستم اعلام حریق

امروزه از سیستم های اعلام حریق به طور گسترده ای در ساختمان ها، اماکن مسکونی، اداری و صنعتی استفاده می شود، این سیستم ها در مواقع بروز آتش سوزی اقدام به اطلاع رسانی به ساکنین ساختمان می نماید. با اين کار خسارت های ناشی از حریق به حداقل می رسد و حتي الامکان از تلفات جانی جلوگیری می شود. با توجه به پیشرفت فناوری ها در سال های اخیر، این سیستم ها از نظر ساخت و عملکرد قطعات، بسیار متحول شده اند.

سیستم اعلام حریق چیست؟

یک سیستم اعلام حریق از تعدادی تجهیز که با هم کار می کند، تشکیل می شود. در صورتی که دود، آتش، مونوکسید کربن یا موارد اضطراری دیگر در محیط وجود داشته باشد، با استفاده از وسایل بصری و صوتی، به افراد هشدار می دهد. این هشدار ها به طور خودکار از طریق آشکارسازهای دود، حرارتی و یا ترکیب هر دو فعال می شوند. همچنین امکان فعالسازی هشدارها از طریق شستی های اعلام حریق دستی وجود دارد. تجهیزات هشدار دهنده همچنین می توانند یک بلندگو باشند باشد و به دنبال آن یک پیام تخلیه صوتی مردم را در داخل ساختمان از وقوع حادثه آگاه سازند. صدای هشدار دهنده ها می تواند دارای فرکانس های خاص و تن های مختلف از جمله پایین، متوسط و بالا، بسته به مشخصات سازنده دستگاه تنظیم شود. به عنوان مثال بیشتر سیستم های هشدار دهنده آتش در اروپا از یک فرکانس متناوب صوتی استفاده می کنند. دستگاه های هشدار دهنده ی آتش نیز می توانند بر روی سطوح مختلفی تنظیم گردند. سیستم های هشدار آتش در انگلستان با توجه به مقررات BS-fire 2013 به صورت هفتگی مورد آزمایش قرار می گیرند.

انواع سیستم های اعلام حریق

بر اساس دسته بندی انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا (NFPA) سیستم های هشدار دهنده آتش به چهار گروه زیر دسته بندی می کند:
1- سیستم های اعلام حریق ترکیبی (Combination System)
در این سیستم غالبا عملیات تشخیص و اعلام حریق جزیی از یک سیستم جامعتر است. و یا بصورت مشترک با یک سیستم هشدار دهنده غیر آتش نشانی از قبیل امنیت، کنترل تردد، دوربین مدار بسته، تقویت صدا، تخلیه اضظراری، اتوماسیون ساختمان و یا حضور و غیاب کارکنان کار می کند.
2- سیستم اعلام حریق خانگی(Household Fire Alarm System)
این سیستم ها غالبا برای ساختمان های کوچکتر که شامل تنها یک پنل کنترل اعلام حریق اند، تشکیل می شود. در کشور ما مطابق با قوانین ملی، ساختمان های دارای بیش از 5 طبقه موظفند به این سیستم ها تجهیز گردند.
3- سیستم های اعلام حریق شهری تحت نظارت آتش نشانی (Municipal Fire Alarm System)
این سیستم ها با امکان نظارت و گزارشگری اضطراری بصورت عمومی، در راستای شهری ایمن تلاش می کنند. متاسفانه در حال حاضر در کشور ما این نوع سیستم وجود ندارد. بنابر گزارش های خود سازمان آتش نشانی بیش از 70 درصد سیستم های اعلام حریق موجود خاموش هستند. در آینده ای نزدیک با اضافه کردن امکان نظارت یکپارچه تحت نظارت آتش نشانی از سوی سازمان برای سامانه های خاموش و یا مشکل دار اخطار صادر و عملکرد آنها تحت نظارت قرار می گیرد.
4- سیستم های اعلام حریق برای مکان های حفاظت شده و محلی (Protected Premises (Local) Fire Alarm System)
این سیستم ها غالبا دارای یک مرکز ارتباطی یا ایستگاه نظارتی بوده و سیستم اعلام حریق آنها مانند یکی از حالت های ادامه است:
• سیستم اعلام حریق ایستگاه مرکزی
• سیستم اعلام حریق بصورت نظارت از راه دور
• سیستم اعلام حریق با هشدار دهنده های اختصاصی و یا کمکی

انواع سیستم های اعلام حریق بر اساس نوع کارکرد

1- سیستم های اعلام حریق متعارفConventional

در سیستم هاي متعارف مسیرهای کابلکشی به صورت شعاعی یا خطی (Radial) است وکلیة تجهیزات اعم از آشکارسازها و شستی ها در یک منطقه از محل تحت پوشش سیستم اعلام حریق به وسیلة دو رشته سیم به هم وصل می شوند و سپس به پنل کنترل مرکزی متصل می شوند. در صورت بروز حریق، علاوه بر روشن شدن لامپ های منطقة آتش سوزی، آژیرهای تابلوی مرکزی نیز به صدا در می آیند .شمای کلی کابل کشی تجهیزات یک نمونه از این سیستم ها را در شکل زیر می بینید.

2- سیستم های اعلام حریق آدرس پذیرAddressable

سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، نسل جدیدتری از سیستم های اعلام حریق محسوب می شود که علاوه برداشتن رفتار هوشمندانه در کشف حریق، دارای سرعت بالاتری در اطلاع رسانی پس از کشف حریق است. در این نوع سیستم ها پنل کنترل مرکزی از یک یا چند حلقه، جهت کنترل آشکارسازها، شستی ها و زنگها استفاده می کند. به هر قطعه یک شمارة خاص یا همان آدرس اختصاص می یابد و سیستم بدون نیاز به کابلکشی مجزا برای هر قطعه، محل قرارگیری آنها را به خوبی از روی آدرس ها می شناسد. لذا در این سیستم ها، علاوه بر آنکه می توان منطقه ای را که در آن حریق اتفاق افتاده است تشخیص داد، می توان محل دقیقاً وقوع حریق را تشخیص داد .همچنین می توان هشدار دهند ه های مربوط به آن محل را فعال نمود.

3- سیستم های اعلام حریق هوشمند بی سیم Wireless

آخرین نسل سیستم های اعلام حریق با حذف کابل کشی سرعت اجرا و راه انداری یک سیستم های اعلام حریق را بسیار بالا برده است. در این نوع سیستم ها تجهیزات کشف حریق دستی و اتوماتیک از طریق امواج بی سیم با پنل مرکزی در ارتباط می باشند. از بزرگ ترین مزایای این سیستم امکان استفاده از آن برای محیط های در حال بهره برداری، موزه ها، آثار تاریخی و مناطق حساس و لوکس اشاره کرد.

تاریخچه کوتاهی در مورد سیستم های اعلام حریق اتوماتیک

خودکار سازی سیستم های اعلام حریق

از سالهای خیلی قبل با کشف نیروی برق، سیستم های هشدار دهنده ی الکتریکی (و الکترونیکی) توسعه یافت. در برخی از مواقع قبل از اطلاع افراد از وقوع آتش سوزی، سیستم هشدار دهنده به طور خودکار خطر را تشخیص داده و اقدام به اطلاع رسانی می کنند.
تجهیزات سیستم اعلام حریق
• سیستم اعلام حریق به اجزاي زیر تقسیم می شوند :
• تجهیزات تشخیص حریق ) آشکارسازها
• تجهیزات اعلام کنندة حریق ) فلاشرها ، آژیرها و …
• کابل ها
• تابلوی کنترل مرکزی )که وظیفة ارتباط بین آشکارسازها و وسایل اعلام حریق را به عهده دارد.)
در مقالات بعدی به تشریح اجزای مختلف سیستم اعلام حریق می پردازیم.